EVOLUCIÓN ACADÉMICA E COMPETENCIAL

Evolución académica

A Lei 14/1970, do 4 de agosto, Xeneral de Educación e Financiamento da Reforma Educativa (BOE/BOE nº 187, do 6 de agosto), establece e regula entre outras a Formación Profesional. En España comezaron a regularse os ensinos de Técnicos Especialistas sanitarios a título experimental desde 1971, recoñecéndose definitivamente mediante a Orde ministerial do 1 de setembro de 1978 (BOE/BOE nº 215, do 8 de setembro), a partir da cal se integran no Segundo Grao de Formación Profesional, rama sanitaria, as especialidades de Técnico Especialista de Laboratorio, Técnico Especialista de Radiodiagnóstico, Técnico Especialista de Medicina Nuclear, Técnico Especialista de Anatomía Patolóxica, Técnico Especialista de Logopedia, Técnico Especialista de Audioloxía, Técnico Especialista Protésico Dental e Técnico Especialista en Enfermería.

En 1980 intégrase no Segundo Grao de Formación Profesional, rama sanitaria, unha nova especialidade, a de Técnico Especialista de Radioterapia segundo a Orde ministerial do 23 de maio (BOE/BOE nº 142, do 13 de xuño), e apróbanse os currículos formativos das seguintes especialidades: Técnico Especialista de Laboratorio, Técnico Especialista de Medicina Nuclear, Técnico Especialista de Radiodiagnóstico, Técnico Especialista de Anatomía Patolóxica e Técnico Especialista de Radioterapia.

Máis tarde, a Lei Orgánica 1/1990, do 3 de outubro, de Ordenación Xeral do Sistema Educativo (BOE/BOE nº 238, do 4 de outubro), no seu Capítulo IV do Título I (artigos 30 a 35), regulaba a formación profesional como o conxunto de ensinos que, dentro do sistema educativo e reguladas nesa lei, capacitaban para o desempeño cualificado das distintas profesións, incluíndo tanto a formación profesional básica como a formación profesional específica de grao medio e de grao superior, esta Lei transformaba a formación profesional existente ata ese momento e creaba os Títulos de Técnico Superior da correspondente especialidade para aqueles alumnos que superasen os ensinos de formación profesional específica de grao superior. A nova regulación non podía obviar os títulos que existían con anterioridade, e así a Disposición Adicional Cuarta, apartado 4 da Lei Orgánica 1/1990, equiparou os títulos de Técnicos Especialistas aos novos títulos de Técnico Superior establecendo que “o actual título de técnico especialista terá os mesmos efectos académicos e profesionais que o novo título de técnico superior na correspondente especialidade”. En desenvolvemento desta Lei Orgánica 1/1990 fóronse creando os distintos títulos de Técnico Superior da rama sanitaria e os Reais Decretos correspondentes que establecen o currículo do ciclo formativo de grao superior correspondente ao título das diferentes especialidades.

Ao obxecto de determinar concretamente as equivalencias entre o antigo título de Técnico Especialista e o novo de Técnico Superior, ditouse o Real Decreto 777/1998, do 30 de abril, polo que se desenvolven aspectos da ordenación da formación profesional no ámbito do sistema educativo (BOE/BOE nº 110, do 8 de maio). No seu artigo 10 volve insistir na equivalencia dos títulos, xa que se establece que “O título de Técnico Especialista na correspondente especialidade ten os mesmos efectos académicos e profesionais que o título de Técnico Superior, tal como indícase no anexo III, segundo o preceptuado na disposición adicional cuarta, apartado 4, da Lei Orgánica de Ordenación Xeral do Sistema Educativo”.

No desenvolvemento normativo da formación profesional española aparece entre outras normas, a Lei Orgánica 5/2002, do 19 de xuño, das Cualificaciones e da Formación Profesional (BOE/BOE nº 147, do 20 de xuño), que ten por obxecto a ordenación dun sistema integral de formación profesional, cualificaciones e acreditación, que responda con eficacia e transparencia ás demandas sociais e económicas a través das diversas modalidades formativas. Á devandita finalidade orientaranse as accións formativas programadas e desenvoltas no marco do Sistema Nacional de Cualificaciones e Formación Profesional, ao que lle corresponde promover e desenvolver a integración das ofertas da formación profesional, a través dun Catálogo Nacional de Cualificaciones Profesionais, así como a avaliación e acreditación das correspondentes competencias profesionais. Nos seus artigos 3 e 7 indícase o seguinte:

“Artigo 3. Fins do Sistema Nacional de Cualificaciones e Formación Profesional.

O Sistema Nacional de Cualificaciones e Formación Profesional ten os seguintes fins:

1. Capacitar para o exercicio de actividades profesionais, de modo que se poidan satisfacer tanto as necesidades individuais como as dos sistemas produtivos e do emprego…”

“Artigo 7. Catálogo Nacional de Cualificaciones Profesiona

3. Para os efectos da presente Lei, entenderase por:

a. Cualificación profesional: o conxunto de competencias profesionais con significación para o emprego que poden ser adquiridas mediante formación modular ou outros tipos de formación e a través da experiencia laboral.

b. Competencia profesional: o conxunto de coñecementos e capacidades que permitan o exercicio da actividade profesional conforme ás esixencias da produción e o emprego.”

En desenvolvemento e evolución da citada Lei Orgánica 5/2002, do 19 de xuño, das Cualificaciones e da Formación Profesional, aparecen os seguintes Reais Decretos:

1. Real Decreto 1087/2005, do 16 de setembro, polo que se establecen novas cualificaciones profesionais, que se inclúen no Catálogo nacional de cualificaciones profesionais (BOE/BOE nº238, do 5 de outubro), que cataloga e establece o nivel 3 para as titulacións de Técnico Superior en Laboratorio de análises clínicas, en Anatomía patolóxica e citología, en Audioprótesis, en Radioterapia e en Ortoprotésica.

2. Real Decreto 140/2011, do 4 de febreiro, polo que se complementa o Catálogo Nacional de Cualificaciones Profesionais, mediante o establecemento de catro cualificaciones profesionais da Familia profesional Sanidade (BOE/BOE nº 41, do 17 de febreiro), que cataloga e establece o nivel 3 para as titulacións de Técnico Superior en Asistencia á atención clínica en centros veterinarios, en Hixiene bucodental, en Saúde ambiental e seguridade alimentaria e en Tanatopraxia.

3. Real Decreto 887/2011, do 24 de xuño, polo que se complementa o Catálogo Nacional de Cualificaciones Profesionais, mediante o establecemento de tres cualificaciones profesionais correspondentes á Familia Profesional Sanidade (BOE/BOE nº 164, do 11 de xullo), que cataloga e establece o nivel 3 para as titulacións de Técnico Superior en Documentación sanitaria, en Imaxe para o diagnóstico e en Prótese dental.

No ano 2011 aparecen dous Reais Decretos que regulan a Formación Profesional e as Cualificaciones Profesionais: 
  • Real Decreto 1147/2011, do 29 de xullo, polo que se establece a ordenación xeral da formación profesional do sistema educativo (BOE/BOE nº 182, do 30 de xullo),
  • Real Decreto 1027/2011, do 15 de xullo, polo que se establece o Marco Español de Cualificaciones para a Educación Superior (ARROLAS) (BOE/BOE nº185, do 3 de agosto).
En base á Lei Orgánica 2/2006, do 3 de maio, de Educación (LOE), A Lei Orgánica 5/2002, do 19 de xuño, das Cualificaciones e da Formación Profesional e o Real Decreto 1147/2011, do 29 de xullo, polo que se establece a ordenación xeral da formación profesional do sistema educativo, establécense os títulos de Técnico Superior, sendo os vixentes na actualidade:

Cabe pois destacar que, tendo en conta todo o exposto, a FORMACIÓN e CAPACITACIÓN das diferentes titulacións de TSS, veñen establecidas polo recolleito nos seus Reais Decretos e a obtención do Título da especialidade correspondente.


Evolución competencial

Iníciase a regulación competencial e por tanto a HABILITACIÓN dos actuais TSS coa Orde do Ministerio de Sanidade e Consumo do 14 de xuño de 1984 sobre competencias e funcións dos Técnicos Especialistas de Laboratorio, Radiodiagnóstico, Anatomía Patolóxica, Medicina Nuclear e Radioterapia, de Formación Profesional de Segundo Grao, Rama Sanitaria (BOE/BOE nº 145, do 18 de xuño).

A Orde do 11 de decembro de 1984 (BOE/BOE nº 8, do 9 de xaneiro de 1985), modifica o Estatuto de Persoal Auxiliar Sanitario Titulado e Auxiliar de Clínica da Seguridade Social, incluíndo aos Técnicos especialistas de Laboratorio, Radiodiagnóstico, Anatomía Patolóxica, Medicina Nuclear e Radioterapia, de Formación Profesional de segundo grao, rama Sanitaria.

A Orde do 26 de abril de 1973, aprobou o Estatuto do Persoal Auxiliar Sanitario Titulado e Auxiliar de Clínica da Seguridade Social, denominación cambiada pola de “Estatuto do Persoal Sanitario non Facultativo das Institucións Sanitarias da Seguridade Social” pola Orde do 27 de decembro de 1986.

A citada Ou.M. do 14 de xuño de 1984 foi modificada pola Orde ministerial do 28 de outubro de 1988 (BOE/BOE nº 281, do 23 de novembro), pola que se dispón o cumprimento da sentenza ditada polo Tribunal Supremo no recurso contencioso-administrativo número 135/1986, interposto contra este Departamento pola Asociación Nacional de ATS e Diplomados en Enfermería, Especialistas en Análises Clínicas,dispón que: “…estimando a pretensión subsidiaria, fronte á Orde do 14 de xuño de 1984 do Ministerio de Sanidade e Consumo, debemos declarar a nulidade da disposición adicional da mesma e a validez do resto da disposición…”.

E posteriormente coa Lei 44/2003, do 21 de novembro, de ordenación das profesións sanitarias (BOE/BOE nº 280, do 22 de novembro) ( LOPS), que regulou os aspectos básicos das profesións sanitarias tituladas no que se refire ao seu exercicio por conta propia ou allea, a estrutura xeral da formación dos profesionais, o desenvolvemento profesional destes e a súa participación na planificación e ordenación das profesións sanitarias. E no seu artigo 3 instaura a profesionais da área sanitaria de formación profesional:

“Artigo 3. Profesionais da área sanitaria de formación profesional.

1. De conformidade co artigo 35.1 da Constitución, son profesionais da área sanitaria de formación profesional quen ostenta os títulos de formación profesional da familia profesional sanidade, ou os títulos ou certificados equivalentes aos mesmos.

2. A profesionais da área sanitaria de formación profesional estrutúranse nos seguintes grupos:

a. De grao superior: quen ostenta os títulos de Técnico Superior en Anatomía Patolóxica e Citología, en Dietética, en Documentación Sanitaria, en Hixiene Buco dental, en Imaxe para o Diagnóstico, en Laboratorio de Diagnóstico Clínico, en Ortoprotésica, en Próteses Dentais, en Radioterapia, en Saúde Ambiental e en Audioprótesis.

b. De grao medio: quen ostenta os títulos de Técnico en Coidados Auxiliares de Enfermería e en Farmacia.

3. Terán, así mesmo, a consideración de profesionais da área sanitaria de formación profesional os que estean en posesión dos títulos de formación profesional que, na familia profesional sanidade, estableza a Administración Xeral do Estado conforme ao previsto no artigo 10.1 da Lei Orgánica 5/2002, do 19 de xuño, das Cualificaciones e da Formación Profesional.

4. Os técnicos superiores e técnicos aos que se refire este artigo exercerán a súa actividade profesional sanitaria de acordo coas normas reguladoras da formación profesional, dos seus distintos niveis formativos e da súa concreta titulación, no marco do respecto á competencia profesional, responsabilidade e autonomía propias das profesións sanitarias contempladas nos artigos 6 e 7 desta Lei.

5. As Administracións sanitarias establecerán, nos casos en que resulte procedente, os modelos para a integración e incorporación dos técnicos superiores e técnicos a que se refire este artigo e das súas actividades profesionais sanitarias aos centros e establecementos dependentes ou adscritos a tales Administracións, e regularán os sistemas de formación continuada e de desenvolvemento de estes”.

“Artigo 8. Exercicio profesional nas organizacións sanitarias.

1. O exercicio profesional nas organizacións sanitarias rexerase polas normas reguladoras do vínculo entre os profesionais e tales organizacións, así como polos preceptos desta e das demais normas legais que resulten de aplicación.”

Pola súa banda, a Lei 55/2003, do 16 de decembro, do Estatuto Marco do Persoal Estatutario dos Servizos de Saúde, establece as bases reguladoras da relación funcionarial especial do persoal estatutario dos servizos de saúde que conforman o Sistema Nacional de Saúde, e establece a clasificación do persoal estatutario en xeral e do persoal estatutario sanitario en particular. Así, o artigo 6 do citado Estatuto Marco establece que:

“Artigo 6. Persoal estatutario sanitario.

1. É persoal estatutario sanitario o que ostenta esta condición en virtude de nomeamento expedido para o exercicio dunha profesión ou especialidade sanitaria.

2. Atendendo ao nivel académico do título esixido para o ingreso, o persoal estatutario sanitario clasifícase da seguinte forma:

a. Persoal de formación universitaria: quen ostenta a condición de persoal estatutario en virtude de nomeamento expedido para o exercicio dunha profesión sanitaria que esixa unha concreta titulación de carácter universitario, ou un título de tal carácter acompañado dun título de especialista. Este persoal divídese en:

1. Licenciados con título de especialista en Ciencias da Saúde.
2. Licenciados sanitarios.
3. Diplomados con título de Especialista en Ciencias da Saúde.
4. Diplomados sanitarios.

b. Persoal de formación profesional: quen ostente a condición de persoal estatutario en virtude de nomeamento expedido para o exercicio de profesións ou actividades profesionais sanitarias, cando se esixa unha concreta titulación de formación profesional. Este persoal divídese en:

1. Técnicos superiores.
2. Técnicos”.

“Artigo 17. Dereitos individuais.

1. O persoal estatutario dos servizos de saúde ostenta os seguintes dereitos:

a. Á estabilidade no emprego e ao exercicio ou desempeño efectivo da profesión ou funcións que correspondan ao seu nomeamento.”

Por tanto, queda claro que tanto os antigos Técnicos especialistas como, evidentemente, os novos Técnicos Superiores, encádranse dentro do persoal estatutario sanitario de formación profesional como Técnicos Superiores, e que se lles aplicará a mesma normativa que a esta clasificación profesional.